Vanwege haar derde lustrum vroeg CEA vijftien professionals om hun visie op de toekomst van de accountancyopleiding te delen. Wat zijn de belangrijke thema’s en vaardigheden voor de nieuwe generatie accountants? Hoe blijft de opleiding aantrekkelijk en studeerbaar? Hun antwoorden geven inspiratie in aanloop naar CEA’s lustrumconferentie op 1 december aanstaande. Tien professionals uit het onderwijs- en werkveld hebben hun visie al gedeeld. Tijd om terug te blikken en te beschouwen hoe de ideale accountantsopleiding er uit zou moeten zien.
Alle professionals zijn het erover eens. De wereld verandert, zal blijven veranderen en dat gaat snel. De scope van werkzaamheden breidt zich uit wat weer bredere kennis en ervaring van de accountant vraagt. De beroepstechnische kennis en de analytische en vaktechnische vaardigheden blijven te allen tijde de basis en worden niet vervangen of minder.
Een bredere scope door IT en duurzaamheid
Twee ontwikkelingen benadrukten de geïnterviewden met name: IT en duurzaamheid of niet-financiële informatie. Deze hebben impact op zowel de klanten van als de accountantsorganisaties zelf. Zo moet de accountant niet alleen meegaan met de digitale veranderingen bij de klant maar ook kijken hoe controlewerkzaamheden beter kunnen met de digitale mogelijkheden van vandaag en morgen. Technologische ontwikkelingen leiden tot meer gegevensgerichte controles en data-analyse in de audit. Dat vraagt andere (specialistische) kennis.
(tekst loopt door onder afbeelding)
Verder verandert het object van onderzoek en komen er nieuwe vormen van verslaglegging. De focus zal niet alleen meer op financiële informatie liggen. Niet-financiële informatie zoals duurzaamheidsinformatie wordt steeds belangrijker volgens betrokkenen. Alleen hoe meet je bijvoorbeeld CO2-uitstoot? Daar zullen studenten en trainees op moeten worden voorbereid.
Duurzaamheid een must
Wat betreft duurzaamheid lopen de professionals vooruit op toekomstige regelgeving. Jan-Paul Leerentveld, secretaris van CEA: “Momenteel werkt de EU aan een aanpassing van de Auditrichtlijn. Alle accountants die na 1 januari 2023 afstuderen moeten ook opgeleid zijn om assurance bij duurzaamheidsverslaggevingen te kunnen verstrekken. Dit heeft vergaande consequenties voor de (Assurance) eindtermen. Dat vraagt niet alleen op korte termijn een aanpassing van de opleidingseisen maar ook een vertaalslag hiervan naar het curriculum en de toetsing van (theorie- en praktijk)opleidingen. Wij zullen snel met de NBA, universiteiten en hbo’s om tafel gaan om hier invulling aan te geven.”
Meer aandacht voor soft skills
De accountant vervult veel verschillende rollen. In de bijdragen passeerden woorden als ‘vertrouwenspersoon’, ‘adviseur’, ‘sparringpartner’ en ‘belangenbehartiger’ de revue. Bovengenoemde ontwikkelingen maken sommige rollen nog belangrijker. Als het gaat om de soft skills pleiten de professionals daarom om meer aandacht te geven aan communicatieve vaardigheden en de persoonlijke ontwikkeling. Een accountant moet stevig in zijn of haar schoenen staan en de rug recht kunnen houden. Van de nieuwe generatie wordt verwacht dat ze goed leren luisteren, stevig door kunnen vragen en empathie tonen. En volgens de geïnterviewde young professional kan je daar niet vroeg genoeg mee beginnen, dus al vanaf de start van de theoretische opleiding. Maar ook in de praktijkopleiding mag meer ingezet worden op de persoonlijke ontwikkeling van de trainees. In die zin vinden sommige geïnterviewden dat de focus in de praktijkopleiding van schriftelijke verantwoording mag verschuiven naar meer intervisie en reflectie. Trainees moeten de discussie leren en durven aangaan met collega’s, het management en klanten en kunnen uitleggen waarom iets wel of niet kan. Bovendien is door de bredere scope van werkzaamheden samenwerking met collega’s en (externe) specialisten essentieel.
(tekst loopt door onder de afbeelding)
#hoedanprecies
Naast de vaktechnische vaardigheden, die de basis van het beroep vormen, verwachten de professionals meer kennis en meer vaardigheden. Dat vraagt wat van de accountantsopleiding. Zo stelt één geïnterviewde dat het uiteindelijk toch weer aankomt op #hoedanprecies . Hoe ziet het curriculum er dan uit? Daar verschillen de professionals enigszins van mening over.
Want in hoeverre moet de accountant een specialist worden in IT en/of duurzaamheid? Waar een aantal stelt dat er meer IT in de opleiding mag, vinden anderen dat de accountant geen alleskunner is of kan worden. Wel verwachten ze dat een accountant over deze onderwerpen in gesprek kan gaan met specialisten en deskundigen op dat gebied. Of er zelf één wordt. Wat dat betreft zou voor sommigen de opleiding tot accountant meerdere specialisaties mogen bieden. Of dat in de accountantsopleiding een plek moet krijgen is voor een aantal maar de vraag. Een accountant is volgens hen nooit uitgeleerd getuige de permanente educatie daarna.
Waar de tien professionals elkaar sowieso in vinden, is dat de toegevoegde waarde van de theorie zich toont door ervaringen in de praktijk. De accountantsopleiding is een opleiding tot een ambacht. Het moet ruimte bieden om kritische ervaringen op te doen en daarvan te leren. Zoals in één bijdrage werd gesteld: Laat studenten en trainees een tijd ‘kloten met computers’ om IT echt te kunnen doorgronden. Projecten en praktijkopdrachten bewijzen keer op keer hun nut en noodzaak volgens de geïnterviewden.
(Tekst loopt door onder afbeelding)
Alleen hoe geef je theorie en praktijk het beste vorm in de opleiding? Naast de casuïstiek en de werkvormen stellen sommigen meteen ook de vraag wanneer een student of trainee het best met de praktijk in aanraking komt. Zo pleit de één om studenten al in een vroeg stadium – de bachelor – te laten kennismaken met onderdelen van het accountantsberoep. Een betrokken young professional raadt op dit punt aan om pas met theoretische vakken in de laatste fase van de opleiding te beginnen nadat ervaring in de praktijk is opgedaan. Voor CEA is het duidelijk dat het onderwijs- en werkveld gezamenlijk nog over de vraag moet buigen over hoe theorie en praktijk het best geïntegreerd kan worden voor de toekomst. “Wij zijn al met verschillende stakeholders in gesprek over hoe integratie van theorie en praktijk het beste verder vorm te geven”, aldus Jan-Paul Leerentveld.
Aantrekkelijkheid
Wanneer we meer gaan vragen van accountants in opleiding, blijft de opleiding dan nog wel studeerbaar? En is het beroep nog wel aantrekkelijk? Dat is en blijft een uitdaging maar de tien professionals zien mogelijkheden om studenten te enthousiasmeren. Het gaat bij accountancy om meer dan cijfers. Het draait juist om het verhaal achter de cijfers. Het verhaal kunnen doorgronden en overbrengen is wat het beroep volgens hen zo mooi maakt. De wereld is niet zwart-wit. Eerder complex en dat maakt het accountantsberoep zo divers en dus uitdagend. Bovendien vindt de nieuwe generatie het belangrijk om impact te hebben en het accountantsberoep is juist van maatschappelijk belang. Het is relevant voor de wereld en voor echte mensen. Dat mag volgens hen meer uitgedragen worden.
Eind augustus gaat CEA verder met het delen van de lustrumbijdragen. De eerstvolgende is die van prof. dr. Wim Gijselaers, hoogleraar Professionele Ontwikkeling binnen de School of Business and Economics van Maastricht University. Zijn bijdrage schreef hij vanuit het perspectief van jarenlang onderzoek binnen accountantskantoren over de kwaliteit van oordeelsvorming. Voor accountants is het essentieel om accurate inschattingen te kunnen maken. Volgens hem zouden studenten om die reden nog veel meer getraind moeten worden in het leren omgaan met onzekerheid. Volg onze LinkedIn-pagina voor zijn publicatie.